Hiyeroglif’ten Emojiglif’e
Namaste!
(Bu yazıyı ilgili olabilecek kişilerle dilediğiniz şekilde paylaşabilirsiniz)
Türkiye’de sosyal medyada teşekkür emojisi olarak bu sembolün kullanıldığını sıkça görüyorum. Hindu Dharma, Budha Dharma, Jain Dharma inancına mensup olanlar elbette bir dini ritüel olarak bunu yapıyorlar anlıyorum, ama bizim Türkiye’deki vatandaşlar neden bu işareti teşekkür niyetine kullanıyorlar, bu alışkanlığı nasıl edindiler, bilerek mi kullanıyolar bilmeden mi, başka bir sembol bulamadıklarından mı kullanıyorlar yoksa emoji modasına mı uyuyorlar anlamaya çalışıyorum.
Bilmeyenler için, bu işaret ‘’namaste’’ işareti. Hindu Dharma (Hinduizm değil, zira Hindu olmak ideolojik mensubiyeti değil inancı temsil ediyor), Budha Dharma (aynı şekilde Budizm değil, Budha dharma ifadesiyle Budha öğretisine inancı nazikçe ifade etmiş oluyoruz [1]), Sikh Dharma inançlarına mensup olan kişilerin kültür havzasında kullanılan selamlama ifadesi. Mana olarak, ‘’sendeki tanrısal özü görüyor ve tanıyorum, ona saygı duyuyorum’’ anlamına geliyor. Yani oldukça manevi, dini bir kavram ‘’namaste’’.
“Ne var yani, kötü mü işte, ne güzel, kullanalım gitsin” demeden önce şu soruları buraya bırakayım:
- Namaste işaretini teşekkür yerine kullanarak bir başka kültür havzasının üstelik de manevi kavramını kendi teşekkürümüz yerine ikame etmiş olmuyor muyuz?
- Kullandığımız kavramın manevi bir kavram olduğunun farkında mıyız? Zira kimi maneviyat karşıtlarının, seküler (din / maneviyat dışı yaşamı benimsemiş) insanların hiç çekinmeden kullandığını da görüyoruz. Bu tutarlı bir yaklaşım mı?
- Biz Türk-İslam kültür havzasının çocuklarıyız, kütük belli, ve kendi teşekkür etme, minnettarlık ifade etme biçimlerimiz var. Örn. elimizi kalbimizin üzerine götürüp tüm samimiyetimizi sunduğumuz ‘’Eyvallah’’ ifademiz var. Hem sosyal mesafeye, hem nezâkete, hem ilkesel mesafeye de uygun. Niçin bunu kullanmıyoruz? (Bu ifadenin hala emojisi yok maalesef. Çizilmesi için niçin Whatsap’tan talepte bulunmuyoruz? Ben bulundum, siz de bulunsanız kamuoyu oluşturmuş oluruz;)
- Eyvallah yok ama, yine kültürümüzde yaygın kullanılan ‘’Allah razı olsun’’ ifadesi var. Üstelik emojisi de var. (🤲) Niçin bunu kullanmıyoruz? Fazla mı dini esinti var sembolde ve ‘’allah razı olsun’’ ifadesinde? Ama aynı manevi yük Namaste ifadesinde de var, sadece İslam değil, Hindu Dharma veya diğer Hint kültür havzasındaki inançlar bağlamında var, ama var.
- Bu ifadeyi ‘’galat-ı meşhur lisân-ı fasîhten evlâdır’’ diyerek kabul edip hemen galat sayabilir miyiz? Her önümüze gelen kavramı, emojiyi, herhangi bir glifi hemen alışkanlık haline getirip galat sayarsak ve fasih olan kavramları gemiden atarsak geriye nasıl bir kültür / dil kalır dersiniz? Bir ifade ne zaman galat kabul edilebilir, bu kabule kadar hangi filtreden geçmiş olması gerekir?
- ‘Bir teşekkürü dahi niye böyle komplike ediyorsun, namaste yapıp geçelim kardeşim’ diyenleri duyuyorum. :) Populer kültürün akışına öylece kendimizi bırakırsak kimliğimiz, benliğimiz, kültürümüz vs. ne olacak? Moda neyse kültürümüz de o mu olacak? Çağdaş îlân-ı aşk usulleri (milletin ortasında diz çökmeler, kıza reddetme fırsatı vermeden emri vaki ile ilanı aşk etme kabalıkları vb.) , teşekkürler (namaste vb.), garip şaşırma ünlemleri (ups, woaw vb) ve daha nice yeni türeyen davranışları kadim kültüre tercih eder ve kültürü hevesle gemiden atarsak sonra çoluk çocuğunuza ‘’biz kimiz’’i nasıl öğreteceğiz? ‘’Boş ver hocam, öğretmeyelim ya, o da kalsın, küresel insan olalım bitsin bu kavga’’ da diyebilirsiniz. Ama bir sebeple bir gün kafanıza mermi/bomba yağdıranlar olursa (ki günümüzde sıkça yaşanan bir durumdur), ‘’biz kimiz, onlar kim, bizi neden öldürüyor, bizi neden sevmiyorlar’’ diye soracaksınız eli mecbur, işte o zaman bir dala tutunmak gerekecek. O dal kültür, din, medeniyet kodlarınız oluyor. Hala gemiden atmadığınız kurucu kodlar kalmışsa da onlara tutunabiliyor, insanlık onuruna yaraşır yaşasınlar diye çoluk çocuğunuza şuur ve farkındalık aktarabiliyorsunuz.
- ‘’Bir teşekkür meselesi nasıl buralara geldi‘’ diyenler için, hayatta hangi kavramın, hangi gündelik aktivitenin tarihte ve inançlarda kökleri yok ki? Biz bilmiyoruz diye o bağlar yok değil, farkına varırsak bize yararı dokunur, farkına varmazsak suyun yüzündeki yapraklar gibi sürüklenebiliriz şelalelere, öyle değil mi?
Buraya kadar okuyanlara çok teşekkürler. Namaste işareti yaparken Hindu öğretisinden bir kavram ödünç aldığınıza ve o kültüre minnet borçlu olduğunuza, bunun yerine kendi öz kavramlarınızı / emojilerinizi öncelikli kullanabileceğinize dikkat çekmek istedim.
Samimi selamlar sevgili okur. :)
Abdullah Uçar
