Kelime: Bachelor

Bir kavramı daha mikroskop altına aldım: Bachelor’s Degree

Bu kelime bizdeki “lisans eğitimi”, yani üniversite eğitiminin İngiliz dilindeki karşılığı. İfadenin içindeki “bachelor” kelimesi ise 12. yüzyılda ortaya çıkmış. İlk anlamı “lordun (yani toprak ağasının) evinde yaşayan topraksız serf”. Serf, ortaçağlarda Avrupa toplumunda kölenin bir tık üstündeki kişi. Köleden bir farkı satılamıyor olması. Serfler toprağa bağlı. Toprak da lorda ait. Mesela lord izin vermeden evlenemiyor, iş değiştiremiyor, lordun izni olmadan seyahat edemiyor. Toprak satıldığında serfler de satılıyor. Serf toprağı işlemesinden elde ettiği gelirden kendi karnını doyuracak kadarını alıp gerisini lorda veriyor. Bachelor kelimesi zamanla karizmasını biraz düzeltmiş, kendine bir statü de elde etmiş. Bachelor kelimesi Birleşik Krallık (İngiltere) askeri yapısı içinde “hizmetçisi olmayan genç şövalye” anlamı kazanmış. Yani bu hizmetçisiz genç şövalyeye şövalye adayı diyelim. Şimdilik bu özet kafi.

Kelime günümüzde üniversite lisans eğitimi için kullanılıyor. Günümüz üniversite eğitiminin bu kelime ile tanımlanıyor olması, bir takım anlam benzerliklerinin izini sürmeyi de gerektiriyor. Örneğin, yukarıdaki “serf” bugünün asgari ücretli çalışanına çok benzemiyor mu? O dönemin lordunu ise bugünün patronları veya işverenleri olarak, toprak işlerini de günümüz iş kolları olarak göremez miyiz? Nitekim günümüzde ister endüstride, ister hizmet sektöründe bir işverenin altında çalışan insanlar evleneceği, seyahat edeceği, iş değiştireceği zaman çağdaş lordlarından, yani işverenlerinden bağımsız kararlar alabiliyor mu? Bugün iyi üniversitelerden iyi derecelerle mezun olan, çok çalışan, kendini ha paso bilgi ve beceri ile donatan insanlar daha büyük lordların / şirketlerin serfi olmak için yarışmıyor mu? Günümüzde dünyanın en büyük üniversiteleri çağdaş lordlara (devasa şirketlere) doktoralı serf yetiştirmenin ötesine geçebiliyor mu? Yani sözün özü, eğitimin ufkunu kölelikle sınırlayınca onca çaba çağdaş köleler üretmekten öteye geçemiyor. Bu dar çerçeveden çıkıp eğitim felsefesini yeniden düşünmeden, bu felsefeyi ufkumuzu daraltan ifadelerden arındırıp yeni kavramlar üretmeden yeni ufuklar kazanmak, kölelikten kurtulmak zor.

Kaynaklar:

https://www.merriam-webster.com/dictionary/bachelor
https://www.britannica.com/topic/serfdom
https://tr.wikipedia.org/wiki/Serf
https://en.wikipedia.org/wiki/Bachelor%27s_degree
https://en.wikipedia.org/wiki/Knight_Bachelor
https://en.wikipedia.org/wiki/Orders,_decorations,_and_medals_of_the_United_Kingdom