WhatsApp Âdâb-ı Muâşeretine Dair

Not: Bu metni dilediğiniz mecrada paylaşabilirsiniz.

Bu metin, günümüzde iletişimin en sık kullanılan araçlarından biri olan WhatsApp’ın kullanımına yönelik bazı davranış önerileri içermektedir. Günlük yaşantımızda ailelerimizden ve büyüklerimizden aldığımız âdâb-ı muâşeret, dijital ortamdaki ilişkilerimizde eksik kalabilmekte, böylece birbirini seven insanlar arasında yanlış anlaşılmalar, küsmeler, israflar, huzursuzluklar oluşabilmektedir. Toplumumuzda sık kullanılan “oturmasını kalkmasını bilen” ifadesi, aileden ve kültürden edinilen bir davranışlar bütününü ifade ediyor. Ancak sosyal medyada oturmasını kalkmasını bilmenin eğitimini kimse almadığından ve böyle bir eğitim de olmadığından zaman zaman istenmeyen durumlar, huzursuzluklar oluşabiliyor. Bu sebeplerle dijital mecrada uygulanabilecek davranışsal tavsiyeler bir Facebook gönderisi ile insanlara sorulmuş, yorum olarak sunulan güzel davranış tavsiyeleri, konuyla ilgili kişilerin görüşleri, uluslararası düzlemde yazılan bazı yazılardaki bilgiler, bazı eklemelerle burada listelenmiştir.

İstifadeli olmasını dilerim. :) Vesile ile çalışmaya önemli desteğinden ötürü kardeşim Feyzanur’a da teşekkür ediyorum.

Burada belirtilen listede bulunmayan önerileriniz olursa yorum olarak eklerseniz yazıya dahil edebiliriz, şimdiden teşekkürler :)

WhatsApp kullanımında tavsiye edilen davranışlar;

Birebir yazışmalarda;

1. WhatsApp’ta -dolayısıyla yazı diliyle- tartışmaya girmemek.
   Zira yazı dili, mimik ve jestleri muhataba iletmediği için yazılanlar çok sert ve düşmanca algılanabiliyor. Önemli konular, tartışmalar, hayâtî meseleler hususunda iletişim kanalı olarak yazışmayı çok kısıtlı tutmak, arayıp telefonla meseleyi çözmek olası kırgınlıkları/dargınlıkları azaltabilir.
2. Muhatabımız cevap yazıyorken araya girmemek
   Gerçek hayattaki konuşmalarda karşıdaki kişinin sözünü kesmediğimiz gibi bir kişi mesaj yazıyor olduğu sırada onu beklemek ve o cümlesini veya ifadesini tamamlamadan araya girmemek, tamamlamasını beklemek gerekir. Böylece daha sağlıklı bir iletişim oluşabilir, mesajlardaki konuşma sırası karışmamış olur.
3. Yazışmalarda nazik olmak
   Kime mesaj gönderilirse gönderilsin mesaj başında “Merhaba / günaydın / iyi günler/ iyi akşamlar/” gibi ifadeler kullanmak nezaketin bir gereğidir. Resmi bir yazışma olsun ya da olmasın tüm nezaket kuralları yazışma dili için de geçerlidir.
4. Bir kişiyi bir gruba eklemeden önce kişiye bilgi vermek, onayını almak.
5. Emojileri tasarruflu kullanmak
   Emojiler de enflasyona uğrayabilir, bu hususta onları da tasarruflu kullanmak gerekir. Örneğin, her mesaja gülücük koyan biri, bir mesajına gülücük koymadığında kişinin kızgın olduğu veya birşeyler ima ettiği şeklinde anlaşılabilir. Ayrıca, gerçekten gülmediğimiz, sadece “hıh” yapıp geçtiğimiz bir paylaşıma 😭🤣😂 eklemek bizi daha da hissizleştirmekte, duygusuzlaştırabilmektedir. İçi dışı bir insan olmak bağlamında gerçekten güldüğümüz/tebessüm ettiğimiz paylaşımlara ilgili emojiyi eklemek, gülmediklerimize emoji eklememek iyi bir çözüm olabilir.
6. Cümle kurarak yazışmak
   Her hece veya kelimeyi ayrı mesajda göndermek yerine, söylenilmek isteneni derli toplu bir cümleye dönüştürüp o şekilde göndermek mesajların daha kolay anlaşılmasını sağlayabilir.
7. Yazışmada Ölçülü, Özenli ve Dikkatli olmak
   Gruplarda veya şahsi konuşmalarımızda kullandığımız kelimelerde ölçülü, özenli ve dikkatli olmak
8. Az yazışma ile çok şey ifade etmeye çalışmak.
   Çok konuşmanın doğru olmadığı gibi çok yazmak da bilgili olduğumuzu göstermez. Bilakis bilgiyi özetleyememenin bir göstergesi olabilir. Bu sebeple, düşünüp, özetleyip kısa ve öz bir şekilde yazmak.
9. Emojilerde mahremiyete dikkat etmek.
   Toplumsal yaşantıdaki kişiler arası mesafelere dikkat ettiğimiz gibi bu mecrada da emoji kullanımına dikkat etmek,💋❤😍💕😘 gibi emojileri kullanırken yanlış kişilere göndermemek, mahremiyet hususunda dikkatli olmak.
10. Mavi tiki görür görmez cevap beklemekten kaçınmak
    Muhataba verilen mesajı muhatabın okuduğunu mavi tiklerle görebiliyoruz. Mavi tiki görür görmez cevap beklememek, muhataba zaman tanımak. Hatta uzun zaman geçmesine rağmen cevap gelmeyince de su-i zann etmek yerine “ cevap vermeyi unutmuş olabileceği” ihtimalini düşünmek ve hatırlatma mesajı göndermek. Yine cevap olmazsa arayıp konuşmak.
11. Fotoğraf paylaşımlarında rıza almak
    Başkasıyla çekilmiş fotoğrafları o kişilerin tek tek rızasını almadan profil görseli veya durum görseli olarak kullanmak, veya ortak grupta paylaşmak insanları huzursuz edebilir. Bu sebeple en başta fotoğraf çekerken bu izni alarak çekmek iletişimi daha kolay kılabilir.
12. Profil fotoğrafı gizliliğine dikkat etmek
    Profil görseli, telefon numarasına sahip herkeste görülebileceği için özel fotoğrafların yer alması durumunda mahremiyeti göz önünde bulundurmak.
13. Mesaja cevap yazarken “cevapla” tuşunu kullanmak
    Bir mesaja cevap vereceğimiz zaman,özellikle mesajın üzerinden zaman geçmişse, karışıklıkları önlemek için “cevapla” tuşunu özelliğini kullanıp hangi mesaja cevap verdiğimizi belli ederek yazmak.
14. Bir video, haber linki, fotoğraf vs. gönderildiğinde 1–2 cümle ile bir özet sunmak.
15. Maksadı tam olarak belli olmayan 😐😶😬🤤 gibi emojilerin kullanımlarında ifa de edilmek istenen duyguyu tam olarak ifade etmek.
16. Bir haber/metin paylaşılacağı zaman çok çok uzun haber metnini paylaşmak yerine haberin linkini paylaşmak.
17. 👩‍❤️‍👩-👨‍❤️‍👨-👩‍❤️‍💋‍👩-👨‍❤️‍💋‍👨- 👨‍👨‍👦- 👨‍👨‍👧- 👨‍👨‍👧‍👦--👨‍👨‍👦‍- 👨‍👨‍👧‍- 👩‍👩‍👦- 👩‍👩‍👧- 👩‍👩‍👧‍👦 - 👩‍👩‍👦‍👦 - 👩‍👩‍👧‍👧- 👬 👭 şeklindeki emojilerin homoseksüeller (eşcinseller) için olduğunu bilerek kullanmak / kullanmamak. (İlgili kaynak için tıklayınız)

WhatsApp gruplarında;

1. Gruba eklenecek kişiyi ve grubu bilgilendirmek
   Gruba yeni bir kişi eklemeden önce grup yöneticisinin gruba önceden bilgi vermesi, ekledikten sonra da “Ahmet Bey aramızda, hoşgeldiniz ahmet bey” şeklinde bir karşılama mesajı atması daha ince bir davranış.
2. Grubun amacına uygun paylaşım yapmak
   Bir gruba grubun kuruluş amacı dışında mesaj göndermek, o gruba dahil olma imkanını kötüye kullanılmasına ve grup mensuplarının esas konuları kaçırmasına sebep olabilmekte. Örneğin sağlıkla ilgili belirli amaç için kurulmuş grupta politika, karikatür vs gibi paylaşımlar yapmak, diğer insanların vaktinin israfına sebep olabilmekte. Bu sebeple grubun kuruluş amacına uygun mesajları paylaşmak.
3. Kişinin zamanına saygılı olmak
   Mümkün olduğunca gece vakti mesaj göndermemek.
4. Hedef kitlenin elde edeceği faydayı gözetmek
   Gönderilen mesajın gönderilen hedef kitleye bir faydası olup olmadığını gözeterek göndermek.
5. Mesaj bir şahsa cevap içeriyorsa şahsa özelden yazmak, grup mensuplarını meşgul etmemek.
6. Paylaşılacak bir haberin yalan haber olma olasılığına karşın — ki bu çok büyük bir ihtimal- haberin doğruluğunu araştırıp öyle paylaşmak. Zira artık internet bir bilgi çöplüğü ve çöp olanla temiz olanı ayırmak her paylaşım yapan için bir sorumluluk. Aksi halde, teyit edilmemiş bir haber paylaşmak, çöpten aldığınız birşeyi dostlarınıza ikram etmek gibi olabilir.
7. “Bu mesajı 10 kişiye gönder, yoksa…” temalı mesajları başka kimseye göndermemek, bu mesajı gönderen kişiden de bu gibi mesajları tekrar göndermemesini talep etmek.
8. Selamlaşma, tebrik, başsağlığı, cuma/kandil mesajını grup üzerinden değil muhatap kim ise ona özel olarak göndermek.
   Özellikle silah — gül — güvercin — altın rengi süsler içeren görseller paylaşmamak, ille paylaşılacaksa muhataba bireysel olarak göndermek.
9. Depolama alanını tasarruflu kullanmak
   Gönderilen her görselin / videonun telefona otomatik inmesini ayarlardan engelleyerek sadece gerekli olanları indirmek ve telefon kapasitesini tasarruflu kullanmak, israf etmemek.
10. Gruptan ayrılma usulüne dair;
    * Her grup kurulduğunda insanlara “dilediğiniz takdirde gruptan ayrılabilirsiniz, mesaj yoğunluğu sebebiyle bu durum anlayışla karşılanacaktır” notu düşmek. Ki böylece biri gruptan ayrılmak istediğinde “ne oldu ki şimdi” tarzında su-i zann üzere düşünceler filizlenmesin.
    * Bir gruptan ayrılmadan önce “mesajları takip edemediğim için müsaadenizle gruptan ayrılıyorum, güzel paylaşımlar için teşekkürler” benzeri nazik bir mesaj yazıp ayrılmak.
    * Gruptan ayrılan bir kişi hakkında su-i zann etmemek, durumu anlayışla karşılamak.
    * Uzun süredir mensubu olunmasına rağmen hiç mesaj gönderilmemiş gruplardan ayrılmak
11. Verilen selamı tekrar tekrar almamak
    Bir grupta “Selamun Aleyküm” ile başlayan bir mesaja 1 kişinin mukabele etmiş olması yeterli olduğundan tekrar tekrar “Aleyküm Selam” yazmamak ama içinden selamı almak. :)
12. Grup içerisinde tartışmamak
    Felsefi, politik tartışmalardan uzak durmak ve uzayan tartışmada kişiyle özelden yazışmak
13. Çocukların haklarını ve gizliliğini şimdiden korumak
    Yeni doğan çocuğun veya diğer çocukların fotoğrafını talep ederek kişiyi zor durumda bırakmamak. Zira göndermek istemiyor olabilir.
14. Tepkiyi kademeli olarak göstermek
    Gruptaki yazışmalardan rahatsızlık duyulduğunda tepkiyi doğrudan gruba sunmak yerine önce grup yöneticisine durumu arz etmek, gerekirse de müsaade isteyip gruptan ayrılmak.
15. Kişilere yönelik tepkileri ulu orta sunmamak.
    Grupta bir kişiye kızdıysanız, kesinlikle ulu orta o kişiyi hedef alan ifadeler yazamamak, özelden yazışmak. Aksi halde kişinin özür dileyeceği varsa da artık çok geç olmuş oluyor ve yanlışını da savunmak zorunda kalabiliyor, böylece ilişkiler komplike bir hal alıyor.
16. Aceleci olmamak
    Bir grupta sorduğunuz soruya cevap verilmemesi durumunda hemen kızmamak, darılmamak, önemli ise özelden yazıp tekrar sormak.
17. Bir gönderi paylaşmadan önce şu 4 soruyu sormak:
    * Bu paylaşım “gerekli” mi?
    * Grubun amacıyla örtüşüyor mu?
    * Gruptaki herkesi ilgilendiriyor mu?
    * Göndermek için doğru zaman mı?
18. Bir amaç için kurulmuş grubu o amaç gerçekleştikten sonra mensuplarına teşekkür ederek kapatmak.