Ölüm / Vaka’lar neden sabit gidiyor?
Sosyal medyada yeni bir tartışma var:
Türkiye’deki ölüm / vaka oranımız neden sabit gidiyor? Bu durum normal mi, yoksa…?
Bu “yoksa…”nın sonundaki 3 noktada herkes kendi politik duruşuna malzeme arayabiliyor :) Konuya dair komplo teorisi ve dedikodu gibi sezgiye dayalı yöntemlerden ziyade matematiksel ve istatistiksel yöntemler kullanarak kanıta dayalı bilgiler sunmak daha doğru olur kanaatindeyim.
Şimdi tartışmayı inceleyelim.
Soru: Neden vaka/ölüm oranı sabit gidiyor?
Toplam vaka ve toplam ölüm değerlerinin artarak aşağı doğru sıralandığı iki dizide her seferinde toplam ölümü toplam vakaya bölüyorsunuz. Böyle bir durumda yeni vakaların ve yeni ölümlerin toplam içindeki payı giderek azalıyor. Bu sebeple yeni vaka ve ölümler bu bölme işleminde payı da paydayı giderek daha az etkiliyor.
Örneğin:
Salgının başlarında;
Toplam 1.236 vakamız olduğu günün ertesinde 293 yeni vaka var. (Toplamın %23'ü ) Aynı gün toplam 30 vefat varken ertesi gün 7 yeni vefat var. (Toplamın yaklaşık %23'ü) Yani yeni değerler bir önceki toplam değeri %23'e varan bir büyüklükte etkiliyor.
Bugünlerde;
Toplam 65.111 vakamız olduğu günden bir sonraki gün 4.281 yeni vaka çıkmış. (Toplamın %6,5'i) Toplam 1403 ölüm görülen günden bir sonraki gün 115 yeni ölüm görülmüş. (Toplamın %8'i)
Yani?
Yani yeni rakamların toplam rakamları etkileme gücü giderek azalıyor, %23'lerden %6,5–8'lere gerilemiş. Bu durumda ne beklenir? Yeni vakalar iki kümülatif toplamın birbirine oranına çok daha az etki etmeye başlar, böylece eğer olağan üstü bir artış ve azalış yoksa doğal olarak rakam giderek daha da sabit hale gelir.
Bölme işlemi konusunda kendini geliştirmeye çalışan bazı kişilerin hazırladığı şu görseli inceleyelim. Görselde rakamları bölünce sanki hepsi aynı çıkıyormuş gibi duruyor değil mi? Buradan epey komplo çıkar, ama çıkmadan hemen matematik bilgilerimizi güncelleyelim ve bölme işlemlerini hatırlayalım, yeniden bölelim:
- 5 Nisan: 2,12%
- 6 Nisan: 2,15%
- 7 Nisan: 2,13%
- 8 Nisan: 2,12%
- 9 Nisan: 2,15%
- 10 Nisan: 2,14%
- 11 Nisan: 2,11%
- 12 Nisan: 2,10%
- 13 Nisan: 2,12%
İlginç! Bölümler aynı değil. Ama bu görseli yapan kişilerin topluma politik bir mesajı olmalı ki sayıları ilk ondalık basamağa yuvarlamışlar :)
Bu pandemi hepimize yeni şeyler öğretiyor. Kimimiz bölme işlemini yeniden öğreniyoruz kimimiz vaka ölümlülük oranını, kimimiz bilimsel makaleleri yeni yeni okuyoruz. Şahsen ben bu süreçte çok şey öğrendim. turcovid19.com’u tasarladım ve birçok tekniği, veri akışlarını, kodlamayı öğrenme fırsatı edindim. Bölme işlemim de gelişti :) Ama onu makineye yaptırıyorum.
Unutmadan not düşmek isterim: Bu yazının politik bir gayesi yoktur. Tek derdim her detaydan kendi fanatizmine malzeme devşirmeye çalışanların karanlığını objektif metotlarla aydınlatmaya çalışmaktır.
Benim hesaplarımda hata varsa ve uyarırsanız da çok memnun olurum. :)
Okuduğunuz için teşekkürler. :)
Selamlar.
